Fluvius stuurt Investeringsplan bij door sterkere elektrificatie bedrijven
Voor het eerst ook databeheersplan voor digitalisering energiemarkt
Fluvius heeft de nieuwste, tweejaarlijkse versie van zijn Investeringsplan voorgesteld. Daarin geeft de netbeheerder aan welke investeringen in de komende tien jaar nodig zijn in de Vlaamse distributienetten, als gevolg van de energietransitie. Vooral de versterking van de middenspanningsnetten (waar veel bedrijven op aangesloten zijn) vraagt de komende jaren een versnelling. En ook digitalisering is cruciaal: Fluvius voorziet het komende decennium in een nieuw databeheersplan met 40 initiatieven die zowel de klanten als de hele energiemarkt ten goede komen.
Het Investeringsplan is een tweejaarlijks document waarin Fluvius tien jaar vooruitkijkt qua investeringen. Het plan wordt opgemaakt op vraag van de Vlaamse Nutsregulator. Dit is de derde editie van een tienjarig Investeringsplan. In de eerste versie uit 2022 stelde de netbeheerder een ‘no regret’-investeringsplan voor dat de Vlaamse elektriciteitsnetten moest voorbereiden op massaal veel elektrische wagens, warmtepompen, zonnepanelen en nieuwe noden van de industrie. Dat plan ligt op koers: tussen 2022 en 2024 werd al 6500 kilometer nieuw laagspanningsnet en 2400 kilometer nieuw middenspanningsnet aangelegd. Er werden ook 3325 distributiecabines vernieuwd of nieuw geplaatst. Fluvius actualiseert nu het ‘no regret’-plan voor de periode 2026-2035, op basis van nieuwe inzichten en verwachtingen.
Aantal verwachte elektrische wagens en warmtepompen in 2035 lager,
industrie elektrificeert sneller
Bij de opmaak van elke nieuwe versie van het Investeringsplan overlegt Fluvius met sectorfederaties en overheidsinstanties om samen de te verwachten evoluties te bepalen van technologieën met impact op de elektriciteits- en gasnetten.
Dit zijn de belangrijkste wijzigingen tegenover twee jaar geleden:
- Tegen 2030 verwachten we in Vlaanderen 1,6 in plaats van 1,5 miljoen elektrische personenwagens door de versnelde omschakeling in de leasingmarkt. Richting 2035 werden de verwachtingen naar beneden bijgesteld van 2,75 miljoen naar 2,45 miljoen, omdat er een tragere doorbraak van elektrische voertuigen op de privémarkt wordt verwacht. De gelijktijdigheid van laden werd bijgesteld naar 45%: we gaan er van uit dat niet meer dan 45 procent van alle elektrische wagens op hetzelfde moment opgeladen wordt.
- De overstap naar warmtepompen in woningen zal wellicht een stuk trager verlopen dan gedacht. Fluvius houdt rekening met 611.000 elektrische warmtepompen in Vlaanderen in 2035, waarvan meer dan 400.000 in nieuwbouwwoningen. Met 1 procent per jaar blijft de renovatiegraad van Vlaamse woningen laag. Bovendien mogen renovaties vanaf nu over zes jaar (in plaats van vijf) gespreid worden en het minimum te behalen energielabel is voortaan EPC-D in plaats van EPC-A. De Vlaming zal daarom waarschijnlijk minder snel en/of minder ingrijpend renoveren, wat de overstap naar een warmtepomp in veel situaties bemoeilijkt.
- Bij bedrijven wordt een hogere piekbelasting op de elektriciteitsnetten verwacht, onder andere door de overstap van fossiele energie naar elektriciteit voor industriële productieprocessen (bijvoorbeeld: e-boilers). Om de impact van deze overstap correct in te schatten, voerden Fluvius en Elia een studie uit met beschikbare gegevens van 5500 Vlaamse bedrijven met een hoog gas - of gasolieverbruik. Dankzij deze resultaten konden ze de impact op de netten gedetailleerd berekenen. Om nog beter en sneller te weten waar bedrijven in de toekomst zullen elektrificeren, startten Fluvius, Elia en Fluxys het project energieGRIP op.
- Nieuwe technologieën zoals cloud en AI zorgen ervoor dat datacenters hogere vermogens nodig hebben, wat een impact heeft op het niveau van de ‘koppelpunten’ tussen het distributie- en transmissienet, en op het transmissienet zelf.
Aangescherpte simulaties
Alle verwachte maatschappelijke ontwikkelingen hebben een gezamenlijke impact op de energienetten. Bij de doorrekening van alle assumpties voor het Investeringsplan 2026-2035 kon Fluvius voor het eerst op grote schaal gebruik maken van data uit digitale meters, maar ook van informatie van de lokale besturen over het openbaar domein. Via een verbeterde, gestuurde ‘strooiingstechniek’ konden simulaties van onder meer e-wagens, zonnepanelen, warmtepompen en windturbines veel fijnmaziger op het huidige distributienet worden toegepast. Dat levert aangescherpte impactscenario’s op.
Investeringen: verschuiving van laagspanning en cabines naar middenspanning
De gewijzigde assumpties met bijbehorende impact op het distributienet voor elektriciteit zorgt voor een lichte bijsturing van het al gekende Investeringsplan voor de periode tot 2032, op basis van het zogenaamde ‘no regret’-scenario.
Fluvius voorziet aan het einde van de periode 2023-2032 nog steeds in lijn te blijven met de 4 miljard extra investeringen in de elektriciteitsnetten omwille van de energietransitie, maar verschuift vanaf 2026 een deel van de middelen:
- Het budget voor laagspanning en distributiecabines kan met 200 miljoen euro worden verlaagd. Er moeten in het Fluvius-plan 30.000 kilometer aan laagspanningsnet en 18.000 distributiecabines worden versterkt of vernieuwd, om in de komende jaren niet in de problemen te komen. In het vorige plan ging men nog uit van 22.000 cabines.
- Fluvius verhoogt het budget voor middenspanning met 200 miljoen euro tegen 2032. Hiermee wordt 7500 kilometer (of 15%) aan kabels versterkt of vernieuwd. Het vorige plan ging nog uit van 5500 kilometer te versterken middenspanningsnet. De stijging is het gevolg van de verwachte sterkere elektrificatie in de industrie.
In de periode 2033 tot 2035 kan het investeringstempo dalen op basis van de huidige assumpties.
Voor het gasdistributienet geldt sinds 2023 al een ‘keep it running’-scenario, waarbij investeringen alleen gepland worden voor het veilig en kwalitatief uitbaten van het bestaande distributienet. De jaarlijkse, reguliere investeringen dalen verder richting 60 miljoen euro per jaar in 2035. In het vorige plan was dat nog 63 miljoen euro per jaar in 2033. Bij ongewijzigd beleid, dringt er zich echter een vervanging van de eerste generatie digitale gasmeters op vanaf 2034, wat wel opnieuw een investering zal vragen.
Zowel de Vlaamse regering als de Vlaamse Nutsregulator plannen initiatieven om over de toekomst van het Vlaamse gasnet na te denken. Fluvius zal volledige medewerking aan die initiatieven verlenen.
Raf Bellers, directeur netbeheer bij Fluvius: “Het Investeringsplan is een belangrijk document voor ons bedrijf. Het plan geeft richting aan ons traject voor de energietransitie, en houdt ons scherp. Dankzij steeds betere input van maatschappelijke stakeholders en efficiëntere simulatiemethodes konden we de berekeningen voor deze editie optimaliseren. Dat leidde tot nieuwe inzichten rond zowel de impact van de gezinnen als het bedrijfsleven op het elektriciteitsnet.”
Databeheersplan: energiedata cruciaal
Vanaf dit jaar gaat het Investeringsplan samen met een volwaardig Databeheersplan. Daarin moet Fluvius, als neutrale databeheerder voor de energiemarkt, aangeven welke investeringen in datasystemen in de komende tien jaar nodig zijn. Europa spreekt immers over een ‘twin transition’: de overstap naar een duurzame samenleving – onder meer via de energietransitie - kan niet zonder een sterke digitale transitie gebeuren. Energiedatadiensten helpen klanten besparen, vergemakkelijken het gebruik van hernieuwbare energie en dragen bij aan een efficiënt energiesysteem.
Concreet ziet Fluvius in de komende jaren grote veranderingen en andere verwachtingen in de energiemarkt. Zowel de netbeheerders (bv. Elia en Fluvius), alle marktspelers (bv. leveranciers, producenten, energiedienstverleners, …) én de actieve klanten vragen nieuwe mogelijkheden om met energiedata uit de digitale meter aan de slag te gaan. Op korte termijn zal de hoeveelheid data hierdoor enorm toenemen. Data zullen ook steeds sneller en eenvoudiger moeten beschikbaar zijn. Dankzij artificiële intelligentie zal Fluvius met deze data beter onderbouwde analyses kunnen maken. Tenslotte moet de energiemarkt van de toekomst stabiel en robuust blijven, ook met de vele extra data-interacties.
Fluvius wil het komende decennium circa 30 miljoen euro per jaar investeren in de fundamenten van zijn datasystemen, het verder ontsluiten van energiedata en het faciliteren van de energiemarkt. In totaal worden op dit moment 40 initiatieven voorzien die de digitale omslag van het energielandschap verder moeten ondersteunen.
Enkele belangrijke initiatieven:
- Vanaf 2026 worden kwartierwaarden voor elektriciteit de standaard in zowat alle markt- en klantprocessen. Kwartierwaarden zijn een hefboom voor mogelijkheden tot meer energiebewust en actief gedrag.
- Vanaf 2026 wordt tweerichtingscommunicatie met de digitale meter mogelijk. Nu kan de meter alleen signalen (bv. meterstanden) verzenden. In de toekomst moet die ook makkelijk data kunnen ontvangen, wat handig kan zijn bij verhuizingen of het beperken van stroomafname bij een ongeldig of ontbrekend energiecontract. Het draagt bij tot de vereenvoudiging binnen de marktwerking.
- Vanaf 2026 en in de jaren nadien worden de platformen die de uitrol van flexibiliteitsdiensten op het distributienet faciliteren verder uitgebouwd. Die moeten tijdig klaar zijn voor grotere volumes.
- Vanaf 2027 kunnen data van zogenaamde ‘derde partijen’ (bv. meetdata uit laadpalen) na toestemming via Fluvius ter beschikking worden gesteld.
- In 2028 moet ‘supply split’ technisch mogelijk zijn. Dan kan je een tweede elektriciteitscontract aanvragen op dezelfde aansluiting, wat bijvoorbeeld interessant is voor gebruikers van elektrische wagens. Zij kunnen dan op dezelfde digitale meter een apart contract met gunstigere voorwaarden afsluiten voor het laden van hun voertuig. Nu is daar nog een aparte, extra meter voor nodig.
- In de periode na 2029 plant Fluvius geïntegreerde en geconnecteerde dataplatformen in plaats van afzonderlijke systemen vandaag. Daarbij kan data nog sneller en eenvoudiger gedeeld worden binnen de energiemarkt. Fluvius streeft naar een bijna realtime data-uitwisseling en naar volledige data-ecosystemen.
Guy Cosyns, directeur databeheer en klantendienst bij Fluvius: “Geen energietransitie zonder digitale transitie. De data uit het steeds groter wordende aantal digitale meters zijn cruciaal in het energiesysteem van morgen. Fluvius wil volop investeren in datadiensten die de markt én de klant ondersteunen en activeren, en die het netbeheer voor de samenleving betaalbaar houden.”
Bezorgdheid over duurzame langetermijnfinanciering
Met het nieuwe Investeringsplan en Databeheersplan wil Fluvius opnieuw zijn maatschappelijke verantwoordelijkheid opnemen. De netbeheerder toont zich echter bezorgd over de financiële haalbaarheid van de nodige investeringen op termijn:
Frank Vanbrabant, CEO Fluvius: “Het is belangrijk dat de distributienetten - als ‘levensaders’ voor onze gezinnen, bedrijven en overheden – ook in de wereld van morgen even kwalitatief en betrouwbaar blijven. En dat we via de juiste datadiensten het energiesysteem activeren én betaalbaar houden. Daar willen we voor gaan. Toch zijn we bij Fluvius ook bezorgd: de huidige tariefmethodologie van de regulator voorziet naar onze mening onvoldoende financiële middelen. We vinden het cruciaal dat naar een duurzame langetermijnfinanciering van Fluvius en de nodige investeringen wordt gekeken. We wensen het gesprek hierover verder te voeren.”
Het volledige Investeringsplan en Databeheersplan is beschikbaar via www.fluvius.be/investeringsplan en www.fluvius.be/databeheersplan
Beide plannen worden publiek geconsulteerd tussen 10 juni en 23 juli. Na verwerking van de eventuele opmerkingen dient Fluvius de plannen voor 1 oktober 2025 ter goedkeuring in bij de Vlaamse Nutsregulator.
